А. С. Пушкин

СӨЗ АЛДЫНАН(аудармашыдан)

Өлшеусіз көп жасаған дүние кәрі,
Тағы талай жасамақ мұнан да әрі.
Иесінен басқаға мәлім емес,
Қанша тұрмақ, қанша жыл тұрғандары.

Сол есепсіз жылдарда көп жан өткен,
Кезімен бірі келіп, бірі кеткен.
Әуел баста адамзат аңша жүріп,
Әлсізін азық қылды әлі жеткен.

Қарулары жұдырық, тіс, тырнағы,
Нашардың мықтыдан жоқ құтылмағы.
Күшке қарсы әлсіздер айла іздейді,
Зорлықтың ойлатқаны ол баяғы.

Сол себептен шығыпты ағаш қару,
Не жаншып, не тоқпақтап басты жару.
Бұрынғыдай тым оңай бола алмайды,
Қарулыға қарусыз қарсы бару.

Онан соң тастан қару шығарыпты,
Өткір таспен бас кесіп, іш жарыпты.
Темір қару шыққан соң тіпті өзгеріп,
Дүниені басқа өмірге аударыпты.

Көптік, көмек іздеткен осы темір,
Бұл шыққан соң бұрынғы іс болды көмір.
Көп жеңіп, азғаналар айла ойланып,
Өтіпті соныменен талай өмір.

Онан соң өнер шықты отпен атқан,
Зеңбірек, бомба, мылтық тарсылдатқан.
Бір минуттың ішінде жоқ қылады
Ғаскерді әлденеше толып жатқан.

Отты қару шыққан соң тіпті өзгерді,
Айла тауып асырды әр өнерді.
Көп, көмек, күш пен ерлік түкке тұрмай,
Өнерсізді өнерлі қыра берді.

«Аң заман», «ағаш заман», «тас заман» деп,
Бұл үшеуін айтады — бас заман деп.
Басында адам да аңша ымдасса да,
Сөйлей-сөйлей ымбалды тастаған деп.

«Ата», «папа», «мама» деп сөз басталған,
Сөйте-сөйте сөз қосып, ұғып алған.
Ерні епті, тілі орамды жаратылып,
Адамнан аңша ымдасу сөйтіп қалған.

Сөйлескен, айла ойласқан, ақылдасқан,
Құлданып бар хайуанды адам басқан.
Күндестікпен көре алмай бірін-бірі,
Аямаған, алысқан, өр таласқан.

Адамзат бір-біріне болған дұспан,
Қарындас қанын ішіп қырылысқан.
Қырда құс, дарияда балықтай боп,
Аяғында шар мініп аспанға ұшқан.

Отарба, пароход пен көктегі шар,
Динамит, бомба, пушка, көп мылтықтар.
Қабағыңды қаққанша қанша адамды,
Жоқ қылуға дап-дайын тұр осылар.

Бұлар керек адамды қырмақ үшін,
Өзі билеп, салтанат құрмақ үшін.
Отсыз, күшсіз, сүйексіз қызыл тіл бар,
Оларға ел қырғызбай тұрмақ үшін.

Тура тисе, түзелмес тіл жарасы,
Оны ұға ма адамның бір парасы.
Арсыздықпен айтқан дау жауап емес,
Тапқан сөзге ешкімнің жоқ таласы.

Өзі өлмейді, дәл тисе, оңалтпайды,
Тілдің ізін еш нәрсе жоғалтпайды.
Айттым, жазып бастырдым, қалды жазу,
Мен өлсем де сөз тірі, тек жатпайды.

Бірақ ондай бек жүйрік, тым тәтті тіл
Неше мыңнан біреуге бітеді, біл.
Анда-санда біреуді азар берген,
Бұрынғы өткен есепсіз бұлдыр көп жыл.

Айтқан сөзі ауруға ем, жанға құмар,
Тауып айтқыш тәтті тіл, сайраушылар:
Байрон, Пушкин, Лермонтов, Некрасов,
Қожа Хафиз, Науаи, Физули бар.

Осындай орамдылар әр елде көп,
Бәрін атап не керек пәленше деп,
Неге айтты, не деп айтты, кімді айтқаны,
Сөзін ұқ та, соны ойла, осында кеп .

Мен сізге айтпақшы едім бір ертегі,
Пушкиннің жазған сөзін ертедегі.
Оны айтпай, онан да ескі заманды айттым,
Адамның солайша деп түзелмегі.

Мақсұтым: ғибрат үшін айта кетпек,
Адамға үлкен міндет — талап етпек.
Орыс айтты, оны ұғып болмас демей,
Жаһат қылса, әр іске адам жетпек.

Олар-дағы бірінен-бірі көрген,
Сөзі ұнап, шәкірт боп ізіне ерген.
Ойланып, бірін бұзып, бірін түзеп,
Керектісін кітап қып сыза берген.

Өкінбей, өлем демей өрге басқан,
Ерінбей еңбек қылып егін шашқан.
Жалықпай жартас қазып, кен шығарып,
Талықпай тас бұлақтың көзін ашқан.

Қанып тұр бүтін ғалам сол бұлақтан,
Аңсаған ғылым іздеп әр тараптан.
Бұлақты жаратқанға жалбарынып,
Аршығанға «рахмет» деп шулап жатқан.

Жазбаймын дәл өзінше Пушкин сөзін,
Қазақтың шағылдырар надан көзін.
Ғылымнан көзілдірік кимеген ел,
Туралап көре алмас деп күннің көзін.

Сүйтсе де кете қойман шетке басып,
Айтармын алыстамай шын жанасып.
Әншейін ертек айтып отыр демей,
Жүрекке тыңдағайсың ақылдасып.

Жазған жоқ Пушкин мұны ертек үшін,
Мақсұты: бізге ғибрат бермек үшін.
Қиянатшыл, зорлықшыл, парақордың
Мінезінің суретін көрмек үшін.

Шын махаббат не екенін білдірмекке,
Уағдашыл әділетті сүйдірмекке,
Жақсы мінезді айтқанда жанды ерітіп,
Зұлымдықтан жирентіп күйдірмекке.

Ақылсыз, мал мен мансап кім екенін,
Сырты — адам, іші — шошқа, сұм екенін,
Алла сүймек, ар сүймек, адам сүймек,
Ұқтырар адамдықтың шын екенін.

«Орыс сөзін айтты» деп кейбір қауым
Ұрмай-соқпай болар-ақ менің жауым.
Нені айтты деп сұрамас, кім айтты дер,
Білмей жүріп өзінің ауру-сауын.

Ал, айтамын, айықтар ұға тұрсын,
Ақылсыз мас мақтаны тыға тұрсын.
Қыз, қызық, батыр, балуан керек қылған
Ойсыз құлақ, мисыз бас шыға тұрсын.


ДУБРОВСКИЙ ӘҢГІМЕСІ
Жер айналмай тұрмайды дүние жай,
Келер, кетер адамзат із қалдырмай.
Сол өткен көп заманның бір кезінде,
Болыпты Троекуров деген бір бай.

Осы бай Русияның шетінде екен,
Күнбатыс заграница бетінде екен.
Өлшеусіз жер, санаусыз ақшасы көп,
Сүйтсе де тағы жұтпақ ниетінде екен.

Бұл кезден ол заманның заңы қызық,
Бар еді бір әдеті тіпті бұзық.
Кәдірлі, қолы жеткен мықтылардың
Құлы боп жүруші еді тамам мұжық.

Дейтұғын «Покровский» қышлағы бар,
Жазылған құлы болып көп мұжықтар.
Тамам бастық соңынан итше ереді,
Ұлығы ол заманның ақшақұмар.

Аңға құмар жан екен жасынан бай,
Қалың орман, шың тау бар, аңы да сай.
Бес жүз иті бар екен әр тұқымнан,
Аңқұмарлар қоя ма ит асырамай.

Сол көп ит бір қаладай сарайда екен,
Ит дәрігері — Тимошка қарайды екен.
Әр иттің жағатұғын үйі бөлек.
Тамақ жеп орны-орнына тарайды екен.

Бай өзіне тең көрмес жердің жүзін,
Итінен-ақ білдің қой байлық ізін.
Әкеліп француздан бір молда қыз,
Оқытты Мария деген жалғыз қызын.

Бай өзі оқымаған надан екен,
Тәкаббар, мақтау сүйгіш адам екен.
«Малы көпке пәле жоқ» деп ойлайтын,
Зорлықшыл, өр мінезді, жаман екен.

Андрей Дубровский деген бір бай
Дәулеті емес оның тым анадай.
Мінезі Троекуров сықылды емес,
Жаралған бір-біріне тіпті ұқсамай.

Кистеневка қышлағы — мұның жері,
Шын мирас, атасының еңбек тері.
Мінезі араз, екі бай тату екен,
Аңға шықса айрылмай жүргендері.

Дубровский мал сүймей, адам сүйгіш,
Қиянат, залымдықты көрсе күйгіш.
«Мал сақтама, ар сақта» деп ойлайды,
Адамдық, әділетті ерте түйгіш.

Арынан аямайды дәулет-бұлын,
Аяғыш қызметкерін: күң мен құлын.
Жіберді Петрбордан оқытуға
Дейтұғын Владимир жалғыз ұлын.

Көп қуған Троекуров аңның жайын,
Мылтығы, иті, құсы — бәрі дайын.
«Дубровский келмесе, разы емен» деп,
Аңға шықса шақыртар көрші байын.

Надандау Троекуров ғылымға олақ,
Сүйтсе-дағы қадірі елге мол-ақ,
«Сүйек қайда көп болса, ит сонда» — деп,
Үйінен үзілмейді мың-сан қонақ.

Мал не қылсын ақылдың жоқ пен барын,
Мақтандырмай қоя ма тойған қарын.
Аңға шықпақ болды да Троекуров,
Ит көрсете апарды қонақтарын.

Тимошка шықты алдынан бөркін алып,
Қонақтар ит мақтасты қайран қалып.
Итке берген тамағын айтып болмас,
Астына мамық төсек қойған салып.

Қонақ итін мақтаса — көңіл хошы,
Троекуров байдың да тілегі осы.
Сөз сөйлемей тұр еді Дубровский,
«Сен неге сөйлемейсің» — деді досы.

«Маған міндет емес қой ит мақтамақ,
Жаңа көрген қонақтар алсын сабақ.
Ит түгіл қызметшіңе табылар ма,
Мұндай орын, мұндай үй, мұндай тамақ?!»

Бұл сөзге бір қызметкер ашуланды: :
— Иттен кейін көрдің бе сен адамды?
Біз түгіл сен сықылды бір алпауыт
Мұнда тұрса қуанар, — деп-ақ салды.

Троекуров қуанып қарқ-қарқ күлді,
«Сөз таптың» деп арқаға қақты құлды.
Мақтаншақтың малайы тасыр болып,
Ұқпағанын Андрей іші білді.

«Ас пісті» деп хабарға біреу жетті,
Ішті, жеді, мас болды, өлеңдетті.
Андрей Дубровский ішінде жоқ,
Бағана өз үйіне қайтып кетті.

Жіберді Троекуров бір малайын:
— Тез келсін, арақ пенен тамақ дайын.
Шақырғанда келмесе Дубровский,
Табармын деп айт, – деді, – оның жайын.

Андрей өзі бармай бір хат берді,
Сол хатты малай алып қайтып келді.
Конвертті қолына алып Троекуров
Хатшысына оқытып, сөзін көрді:

«Бір итшің жұрт көзінше сөкті мені,
Қарсы айтып былшылдады әлденені.
Соны әкеліп жықпасаң аяғыма,
Өмірімде көрмеймін енді сені.

Кұптадың оның сөзін өзің тағы,
Надандықтың белгісі ол баяғы.
Итшің түгіл көтермен өз сөзіңді,
Мен біреудің құлы емес байлаудағы».

Есітіп ашуланды дарақы бай,
«Япырай, мынаның, — деп, — ызасын-ай!
Апарып аяғына жықсам керек,
Жарлығын ол «тақсырдың» қате қылмай.

Қарашы, бұйрық беріп отырғанын,
Жүргенге еркелетіп құтырғанын.
Кіммен дұспан болғанын байқамайды-ау,
Білмей қалар түбімен жұтылғанын.

Жандарал, заседатель — бәрі менде,
Маған қарсы келеді қандай пенде.
Малым барда бетіме кім шыдайды,
Борышқор ондай кедей маған тең бе?

Қап, бәлем, бір қылармын саған»— депті,
Тақтайды ашуланып және тепті.
Ол келмесе суалып қалмаймын деп,
Қонағын ертіп алып аңға кетті.

Аң алмай, жолы болмай, қырсық шалып,
Күні бойы бір көжек азар алып,
Андрейдің егінін таптап-таптап,
Кешке келді үйіне қайта салып.

***
Сүйтіп жүріп бір талай мезгіл өтті
Күннен-күнге суысып байлар кетті.
Сыртынан Троекуров қиянаттап,
Ол хабар Андрейге күнде жетті.

Аңдысып, іштен жау боп ерегісті,
Әркім-ақ «бұл екі бай араз» десті.
Троекуров құлданған көп мұжықтар
Ағашын Андрейдің ұрлап кесті.

Андрей бір күн тоғай аралапты,
Мұжықтың бірін ұстап жаралапты.
Атын алып, өзіне дүре салып,
Троекуров бай бар деп қарамапты.

Мұны естіп Троекуров ашуланып,
Мұжықтың баршасына хабар салып,
«Андрейдің қышлағын шабамын» деп,
Отырды атын ерттеп, дайындалып.

Сол кезде арба келді үш ат жеккен,
Ішінен біреу түсті шенді шекпен.
Шабашкин дейтұғын бір заседатель,
«Келдің, – деп бай сұрады, – не себептен?»

Бас ұрып, бөркін алып тұрды байға,
Үлкенсіп, ұлықсымақ қалды жайға.
Иттейін еркелеген жылмаң қақты,
Бай көрсе парақорлар қандай майда:

«Қызметтен шығып едім бүгін тысқа,
Қуандым сізбен үйде жолығысқа.
Жанымды жолыңыздан аямас ем,
Жұмсасаң біз құлыңды бір жұмысқа».

«Жұмыс көп олай болса саған,— деді,
Бітірсең, асар сенің бағаң — деді.
Андрей Дубровский — көрші байдың
Бар жерін алып берші маған», — деді.

Шабашкин жылмаңдады онан да әрі:
«Бар ма екен жер бекіткен қағаздары.
Не қылсаң қолға түсір документін,
Онан соң болсын міндет маған бәрі».

«Ақшаны қөп беремін, жетсең сертке,
Айла тап не қылсаң да осы дертке.
Андрей өз аузынан айтып еді,
Жанды деп документім қалың өртке»

«Олай болса, жұмыс оңай маған,
Түп-түгел әперейін жерін саған.
Закон — түйе, бұйдалап жетелерміз,
Несі адам осындайға жол таппаған».

Задатка деп аузына аз май жағып,
Алған сайын тым шешен судай ағып,
«Екі жұма бұл істі күтіңіз» — деп,
Амандасып жөнелді құйтың қағып.

***
Жүреді Дубровский өз жайына,
Бармайды бұрынғыдай дос байына.
«Сізді ертең махкемеге шақырды» деп,
Біреу бір хат тастады маңайына.

Ашып көріп, оқыса әлгі хатты,
Үлықтар мөрін басқан инабатты.
«Кистеневка – өзіңнің мүлкің емес,
Отырсың, – деп жазыпты, – не себепті?»

Андрей оқыды да қалам алды,
Почтаға жауап жазып бір хат салды:
«Жерімде еш адамның ақысы жоқ,
Өзіме неше атамнан мирас қалды.»

Мұны оқып заседатель қуанды кеп,
Законге шорқақ екен Андрей деп.
Қағазбен анда-санда бір шақыртып,
Қылады келмегенін үлкен себеп.

«Іс қой» деп Дубровский ескермеді,
Сүйеніп ақтығына сескенбеді.
Айналып әрнемеге, кетті ұмытып,
«Арты қалай болар» деп тексермеді.

Февральдің тоғызында біреу келді,
Қолына павеске деп қағаз берді.
«Конвоймен алғызамын, – деп жазыпты, –
Мұнан соң келмесіңе болмайды енді».

Андрей атын жегіп жүріп кетті,
Артынан Троекуров қуып жетті.
Көзіне көзі түсіп кетіп еді,
Мысқылдап, күлімсіреп, мазақ етті.

Келді де Троекуров сотқа кірді,
Секретарь үстел іздеп зыр жүгірді.
Төрдегі члендер мен заседатель
Қалпағын қолына алып шұлғып түрды.

Ескерген Андрейді бір адам жоқ,
Не қылсын, ұлықтардың қалтасы тоқ.
Сүйеніп стенаға тұрып қалды,
Бейне бір, қағып қойған қазықтай боп.

Секретарь сот билігін оқыды әкеп,
«Еш даусыз, Кистеневка — байдікі, – деп, –
«Андрей Дубровский жерден шықсын,
Тұрмасын қулықпенен пайдасын жеп».

Қол қойған талай байлар мұны растап,—
«Андрей кәзір кетсін жерді тастап.»
Қағазды Троекуров байға әкеліп,
«Қол қойыңыз, тақсыр, – деп,— әуел бастап.»

Кердеңдеп, кекірейіп жетіп барды,
Сияға малып қойған қаламды алды.
Оқымаған надан бай нені жазсын,
Иректеп кіреш таңба азар салды.

Андрейге қол қой деп келгендерге
Жауап бермей, аз тұрды қарап жерге.
Ақ ісін қара жеңіп кеткендігі,
Оңалтпас оқтай тиді қайран ерге.

Қайраттанды көзінен оты шығып,
Бір қағып секретарьды кетті жығып.
Оқ тиген арыстандай аласұрды,
Әр ұлықты әр жерге қуып тығып.

Жан шыдамай көзінің қарасына,
Қашып кірді үстелдің арасына.
Қарауылшы солдаттар жиылып кеп,
Азар алып барыпты шанасына.

Кімнің жаны ашымас бүл күйіне,
Қарғыс айтпай қала ма сот биіне?
«Махкемеде тұрғанда жын соқты» деп,
Андрейді апарды өз үйіне.

Сонымен күндер өтті, жұма да өтті,
Бүл істің болғанына айға жетті.
Адасып ақылынан Дубровский,
Ас ішу мен ұйықтауды ұмытып кетті

Кейде төгіп жіберіп көздің жасын,
Кейде қатты қысады қолмен басын.
Егоровна дейтұғын бір кемпір бар,
Сол ойына салады ішпек асын.

Уақытымен жатқызар төсек салып,
Стақанмен шай берер қолына алып.
«Тамақ ішер мезгілің болды ғой» деп,
Нан салады аузына майға малып.

Ерте өлген Андрейдің бәйбішесі,
Қатын жоқ, бала оқуда – қалды несі?
Әлгі айтқан Егоровна деген әйел —
Асыраған жалғыз ұлдың сүт енесі.

Дубровский ешкімге сөз қатпайды.
Кемпірден басқа жанды жолатпайды.
Жынды шалды күзетіп тынымы жоқ,
Байғұсқа күн батса да, таң атпайды.

***
Петрбор — патша түрған үлкен қала
Ғылым, өнер оқитын үй бар жаңа.
Университет деген медреседе
Оқып жүр Владимир деген бала.

Оқыған, өнер білген, өр көкірек,
Жайнаған жаңа өспірім отты жүрек.
Өрттен қашып ойланбас, қайта айналмас,
Оқығанын бойына көрген тірек.

Сабақтас құрбысымен салып сауық,
Ойнайды қонақ қылып, уақтын тауып.
Алдынан алтынды өмір сәуле беріп,
Жүр еді еш нәрседеи қылмай қауіп.

Бір күні біреу бір хат ұсыныпты,
Сөзіне оқыған соң түсініпті.
Қонақ боп отыр екен құрбылары,
Айта алмай өңі қашып қысылыпты.

Білген соң қысылғанын қонақтары,
Бар ғой деп бір оңаша іс қылары,
Бірі ол деп, бірі бұл деп сылтау айтып,
Әдеппен рұхсат алып кетті бәрі.

Бір тұрды Владимир, бір отырды,
Ешкімге білдіре алмай ішкі сырды.
Киініп, чемоданын қолына алып,
Отарба вокзалына қарай жүрді.

Мінді де отарбаға жүріп кетті,
Бірталай бұл ортада уақыт өтті.
Біраз күн темір жолмен жүрді-дағы,
Дейтұғын Құмдыбекет жерге жетті.

Кез болды отарбадан қалатұғын,
Ат керек енді жалдап алатұғын.
Почтовой станцадан ат сұрады,
Кистеневка қышлаққа баратұғын.

Қарады староста бұл балаға:
«Жүрмісің ақша шашып құр далаға?
Бес күндей ат әкеліп, тосып жатыр,
Сені алып барамыз деп сол қалаға».

Сол кезде Антон жемшік кіріп келді,
Екенін Владимир біліп келді.
Арбаға Владимирді отырғызып,
Ысқырып атын айдап, жүріп берді.

Шал Антон бишік бұлғап, божы қақты,
Сар желді күймедегі ат, шеткі ат шапты.
Өткенін қанша уақыт пайым етпей,
Владимир тым терең ой ойлапты.

Ат пыр-пыр, арба күр-күр, қоңырау шылдыр,
Тау, ағаш кейін қалып, қақты бұлдыр.
Бұлардан Владимир түк сезбейді,
Әкетпес әлдеқайда көңіл құрғыр.

Түпсіз ой, түссіз қиял неше мыңдап,
Бірі бүйт, бірі сүйт деп тұрады ымдап.
Тұңғиық, тұманданған алдыңғы өмір,
Тұрғанын біліп болмас не дайындап.

Қайрайды кейде ыза боп, жауға тісін,
Ойлайды, кейде реттеп, қылмақ ісін.
Ашқан көзі жұмулы есепті боп,
Көрсе де көрмегендей түктің түсін.

Осындай ұйқылы-ояу бір ой басты,
Қайғы, үміт, қайрат, ыза араласты.
«Әнеки, Покровский қышлақ» деген,
Антонның дауысымен көзін ашты.

Қараса, тау ішінде біраз қала,
Бақшалы, көк шатырлы үй бар жаңа.
Жасында ойнағаны түсті есіне,
Бір қызбен Мария деген жап-жас қана.

Әдепті, махаббатты һәм құрбылас,
Күлгенде нұрлы жүзі қылады мас,
«Сөзі — бал, әр мінезі майда еді-ау» деп,
Көзінен шығып кетті еріксіз жас.

Елжіреп күйгендей боп тұрды іші,
Антоннан келді жайын сұрағысы.
Тоқтатты өзін-өзі қайта ойланып,
«Кетер, – деп, – теріс ойлап, мына кісі».

Бұл бақша Мариянікі емес пе еді,
Мені білсе, «аман ба?» демес пе еді.
Бақшада бар ма, жоқ па деп тұрғанда,
Етегі ақ көйлектің елестеді.

Қадалып ақ етекке көзі талды,
Сол ма, сол емес пе деп көп қадалды.
Антон жәмшік ысқырып жібергенде,
Әлдеқайда ап кетті, бақша қалды.

Келген соң Кистеневка қышлағына,
Көрісті үйге кірмей тыстағыға.
Жасында асыраған Егоровна
Жылады, келіп қолын ұстады да.

«Тиді ме жазған хатым, қарағым, — деп,
Почташы айтып еді саламын, — деп.
Қайғыдан дертті болды Дубровский,
Бар жерін Троекуров аламын деп.

Жазып ем білгенімше жайдың бәрін,
Андрей нашарланды, көрсең халін.
Тұруға Троекуров қол астында,
Разы емес көрші мұжық, көп құлдарың».

Сол кезде біреу шықты есікті ашып,
Өлген кісі сықылды қаны қашып.
Белі имиген, көзінің оты сөнген,
Бір тұрып, бір жығылып азар басып.

Құшақтап Владимир Андрейді,
«Аман ба, халің қалай, әке?» — дейді.
Қадалып екі көзі баласына,
Басымен құр ымдайды, үндемейді.

Осындай Дубровский болған ғарып,
Сұраса, айта алмайды сөз қайтарып,
Көзінен қанды жасын сорғалатып,
Жатқызды төсегіне алып барып.

***
Бір күні Троекуров іші пысып,
Үйінде отыр еді арақ ішіп,
Шабашкин жылмаң қағып кіріп келді,
Тағзыммен қолтығына бөркін қысып:

«Ей, тақсыр, жұмысыңыз әбден бітті,
Сот законын кесімді қүнін күтті.
Андрей апелляция бере алмады,
Сол үшін жерді сізге сот бекітті.

Жаңа алған жеріңізге бармайсыз ба,
Есептеп, көріп, біліп алмайсыз ба.
Егін салып, пішенін орып алып,
Не болмаса, біреуге жалдайсыз ба?!»

Не демейді мас болған қызу кісі,
Ашуланып шықырлап кетті тісі, —
Жоғал, көзге көрінбе, — деп ақырды, –
Онда жоқ сен сықылды иттің ісі».

Білген соң мас екенін кетіп қалды,
Байға мастық тағы да бір ой салды.
Жалынса, жерін қайтып берейін деп,
Ат жегіп Андрейге жетіп барды.

Андрей терезеден оны көрді,
Көзі оттанып, қөңілін ашу керді.
Айтуға тіл, тұруға қуаты жоқ,
Қолымен құр есікке ымдай берді.

Сұп-сұр болып, көзінің оты жайнап,
Жұдырығы түюлі, тісін қайрап,
Ұмтылғанда орнынан ұшып тұрып,
Жын қаққандай жығылды, бір ойбайлап.

Владимир жүгірді, көзі шалып,
Өкпесіне қарады қолын салып.
Байқаса, дем алыстан дәнеме жоқ,
Ақырды «келе гөр, – деп, — доктор алып!»

Қақпаға кім келгенін білмейді бұл,
Бар сөзі: «Доктор әкел, тез хабар қыл!»
«Троекуров бай сізді шақырып тұр» —
Деді де хабар айта кірді бір құл.

«Жоғалтсын жылдам көзін менен аулақ,
Бір іс көріп кетейін демесе нақ.
Қоймаспын өшімді алмай, Құдай қосса,
Тұрармыз бұл ортада біреуміз-ақ».

Мұны естіп Троекуров қалды кетіп,
Балаға Егоровна келді жетіп:
— Мінезін антұрғанның білмейсің бе,
Шырағым, қатты айттың ғой өкпелетіп.

«Кіріспеңіз бұл іске, ей, ана, сіз,
Білерміз қыла