22 Қараша, Жұма

Әдебиет

Сұлтанмахмұт Торайғыров

Сұлтанмахмұт Торайғыров (1893 – 1920) – ақын, ағартушы.

Оқуда мақсат не?




Көп жатып, «хатымкер» атын алып
Елге апарып сатуға?
Ә! Бұлай болса керек енді:
Сәлде, шапан киюге;
Мүрит болып ишанға бас июге,
Жас басымнан таупықты сопы болып,
Сол есіммен тоқты-торым жиюға.

Яки мақсат: молда атанып төрге отыру ма,
Ет, кымызға қарнын толтыруға;
Підие, зекет, пітірге қапшық болып,
Миллетке микробтігі тие отыруға?

Бұлардың бар тапқаны көзін сату,
Кім өліп, кім жіткенін аңцып жату,
Білмесе де әлхамның ғибарасын,
Жемтік көрсе молдамын деп тістей қату.

Яки мақсат: тілмаш боп жем табу ма,
Жылтыратып сары түйме шен тағуға;
Кеміре-кеміре жыртылған жырық дорба,
Басқалардан калғапын сен қағуға?
Яки мақсат: өнер, білім алуға,
Алға карай баруға.
Намыстанып қорланып,
Хұқықтан махрұм қалмауға.

Миллет көзін ашуға,
Терістіктен кашуға.
Заманаға кез салып,
Аяқты жөндеп басуға.

Жақсы тұқым шашуға,
Дария Нілдей тасуға.
Микроб болған наданның
Пітінелерін басуға.

Өнер тұқымын егуге,
Жарыққа қарай келуге,
Пайда, зиян айырсақ,
Жүре бермей жегуге.

Отанымызды сақтауға
Ақиқатты жақтауға.
Біз де басты көтерсек,
Қала бермей таптауда.
Рақат өмір жасауға,
Бәліш болмай асауға.

Кім дейсіз әр халықты тентіреткен:
Әуелгі үш түрлі оку түпке жеткен.
Бұл үшеуі көзі батып көмілгенде,
Кейінгі жалғыз мақсат көкке жеткен.

Демейміз оңымады біздің халың.
Болса да оқу — анық, мақсат — танық,
Болса егер ойларыңда соңғы мақсат
Еш мұндай болмас еді артта қалық.

* Мантық (арабша) — сөз, логика деген ұғымды білдіреді, бұл жерде кітап аты.
* Хатымкәрда (арабша) — белгілі бір оқу орнын бітіруді айтады.
* Мүрит (арабша) — пірге қол тапсырған адам.
* Таупықты (арабша) — бір нәрсенің анық-қанығына жеткен кісі.
* Пітір (арабша) — ораза тұсында адам басына берілетін садақа.
* Әлхам (арабша) – құран аяты. Әлхамның ғибарасын білмеу, құран қарасын танымау.
* Хұқық (арабша) – право, махрұм қалу – құр қалу деген сөз.
* Пітіне (арабша) – бұзықтық, бас бұзарлық.