28 Қараша, Бейсенбі

Әдебиет

Абыл Тілеуұлы
Абыл Тілеуұлы (1777, Маңғыстау — 1864, Маңғыстау, Қаратөбе) —ақын.

Ақсұңқар сынды шалғын қауырсыннан






Абыл Баймағамбетті де әшкерелейтін сөз айтып, ел әкімдерінен біраз куғын көреді. Сол кезде Қайыпалды тағы кездесіпті. Қасында Хиуа нөкерлері бар екен.

-Сен мені тілдеуді әлі қоймапсың, күнәңді талай кешіріп едім, сен уәдеңде тұрмадың, уәде жұтқан ұрымен тең, Хиуага апарып, дар ағашына байлатамын, - десе керек. Сонда Абыл Қайыпалдыға тағы да өлеңмен жауап беріпті:

Ақ сұңқар сынды шалғын қауырсыннан,

Тырна ілер кара лашын баулысынан.

Шақырса тауда тарлан таң сәріден,

Еділде бұғады үйрек дабысынан.

Қатарда нар сүрінсе халқы сүйер,

Болса да қандай жазаң, ауырсынбан.

Жүр едім, тақсыр, сені дара біліп,

Халыққа жазықсыздан салдың бүлік.

Бұланның бүйірінен жебе тисе,

Бұл оны қайғырмайды жара біліп.

Әкең Есім, арғы атаң хан Нұралы,

Нұралы таққа мініп хан тұрғанда,

Алаштың болған емес бір мұрады.

Алашты тарықтырды Нұралы хан,

Хан болды аз ғана жыл Есім сұлтан,

Хиуадан Нұралыны хан көтерді

Бес баулы Есенұлы, он Сейілхан.

Жүк қалмас артсаң ауыр қара нарға,

«Ұрының» бұл күндері құны бар ма?

Өлеңім қартайған сон қалжыраңқы,

Сөзімнің сына, тақсыр, міні бар ма?!

Сайраған бұлбұл құстың бұлы бар ма?!

Арыса, арымақтың сыны бар ма?!

Сөйлейін, сөйле десең, сөзге жетік,

Тіл мүлтік, қарлыққаннан тісім кетік.

Бастаған жас кезімнен өнерім ед,

Отырмын бұл күндері жасым жетіп.

Дүниеде дертті кісі ойнап-күлмес,

Ел білер қадіріңді, сұлтан білмес.

Кірпігі арғымактың кіржік тартса,

Жабыдай ол жазылып көтерілмес.

Баласы шаруаның егін екпес,

Жер жыртып, өгіз айдап, арба жекпес.

Шалғысы лашынның шалғырт тартса,

Ілер деп қаз баласы кайғы шекпес.

Асуды арманым көп сүрдім, тақсыр,

Құржыңдап құр көкірек жүрмін, тақсыр,

Атадан қалған мұра таққа отыру

Жойылмай, түзелмесін білдім, тақсыр.

Жетпістен аяқ басам жетпіс бірге,

Теңелді көңілім енді қара жерге.

Қадірін картайғанның хан білмеді,

Айдады арба салып өгіздерше.