Оңтүстік Қазақстан обылысы
Шардара ауданы
№ 16 колледж
Орындаған: Тұ-53 топ студенті Алимбек Аяна Серикбайқызы
Жетекшісі: Айтенова Нұргул Ыдырысқызы

Rb мен Сs-дің жақсы қасиеттері ол олардың өте жоғары фотоэлектрлік эфекгілігі, яғни электрондарды жарықтың әлсіз көзінде шағылдыру болып табылады. Осы металдарды қолданудың ең бастысы - цезийлі фотоэлемент- тер. Цезийлі вакуумды фотоэлементтер әр түрлі оттекті-күмісті-цезийлі, сүрмелі-цезийлі және т.б. Біріншілері тек толқын ұзындығында емес көрінетін сәйкес спектрлерде және оған жақын инфрақызыл спектрлерде де әрекеттеседі.

Екіншілері барлық көрінетін спектрде әрексттеседі және ультра күлгін спектрде. Қазіргі техникада фотоэлементтер өте кең және әр алуан.

Цезийдің, кальций, барий, стронциймен балқымалары белгілі, олардың тұрақтылығы таза цезийге қарағанда жоғары. Бұл балқымалар жоғары вакуумды құрау үшін қолданылады, яғни ауаны жою үшін, мысалы, радиолампаларда. Рубидий тұздары сирек медицинада қолданынады, ал цезий тұздары аналнтикалық химияда, көбіне микрохимиялық анализде қолданылады.

Цезийдің жасанды изотопы - цезий-137 уранды бөлгенде ядролық реакторларда түзіледі. Ол, гамма сәуле және медицинада радиоактивті кобальт пен, физиологиялық қатынаста қолданылады. Басқа гамма шағылыстырушыларға ұқсас цезий-137 техникалық мақсаттарда, көбіне металөндіруші өндірісте дірісте дефектоскопия үшін және өлшегіш техникада қолданылуы мүмкін. Цезий-137-ні стерилизация, дезинфекцияда және консервілеу өнімдерін де қолданылады. Рубидий мен цезийдің, ортостаннаттары люминесцентті түтік өндіруде қолданылады, металдық цезий булары – вакуумды лампаларда нифрақызыл сигнализация үшін қолданылады.

Рубий қосылыстары спирт синтезінде катализатор ретінде синтетикалық мұнай алуда және басқа каталитикалық процестерде қолданылады.

Рубидийдің гидрпи және борогидридтері литий қосыстарына ұқсас, авиация үшін жоғары кадориилі жанармай ретінде қолданады, ал рубидий дейтеридін дейтерий алу үшін қолданылады. Рубидий мен цезийді қолданудың толық мәліметтері Ф.М. Перельман монографиясында келтірілген.

Әдебиеттер тізімі:

1. Ферсман А.Е. Редкие металлы. 1932, № 4-5.
2. Сажин Н.П., Меерсон Г.А. Редкие элементы в новой технике // Хим. наука и пром., 1956. Т.І, № 5.
3. Меерсон Г.А. и Зеликман А.Н. Металлургия редких металлов. Метиаллургиздат, 1954.
4. Зеликман А.Н., Самсонов Г.В., Крейн О.Е. Металлургия редких металлов. Металлургиздат, 1954.
5. Тронов В.Г. Кклад русских ученых в химию редких элементов. Изд. Знание, 1952.
6. Виноградов А.П. Геохимия редких и рассеянных химических элементов в почвах. Изд. АН СССР, 1950