28 Наурыз, Бейсенбі

Әдебиет

Мәшһүр Жүсіп Көпейұлы

Мәшһүр-Жүсіп Көпейұлы (1858—1931) — ұлы ойшыл, фольклор танушы, этнограф, тарихшы, қазақ мәдениеті мен әдебиетінің белгілі тұлғасы.

Қыз таңдау






Жағалбайлы: бір байдың баласы қыз таңдап, әкесі:

— Қыз айттырамын! — десе,

— Әуелі ол қызды өзім барып көріп келейін, тіл қағысқанда, сөзіме сөз қайыруға жараса, аламын! Оған жарамаса томырлықты тұнжырды алғанда, не оңамын? — деп, қыз көрерге екі жолдас ертіп, ел кыдырып жүргенде, елсіз далада үш жолаушы кез болыпты. Оның біреуі жасөспірім жас қыз екен. Жөн сұрасса:

— Тама деген елміз! — десіпті.

— Қайдан келесіздер? — десе,

— Мына баланың ұзатқан апасы бар еді. Соған амандыққа барып келеді, — десіпті.

— Бұл баланың өзін қай елге көзін өткізуге ыңғайлап қойған бала еді? — десіпті.

— Ондайдан аман, таңба салынбаған, дақ түспеген бала, — десіпті.

Қыз таңдап жүрген қу қызға қарап:

— Шырағым, «Тама қызы дәмді (тамды) келеді, қарыс сүйем а...ды келеді, — деуші еді. Қарысын тігіп, сүйемін сі...п байқаса, қалай болар еді?— дегенде, қыз жұлып алғандай:

— Ағайлар-ай, «Жағалбайлы жігіті жақты келеді, байлары көзі қиып мал сатпайтын атты келеді. «Қарысын тігемін, сүйемін сі...мін,» — деп жүргенде, сендей шекесі қушық, сорайған жақтылар сілесі құрып, талып өледі! — депті.

Олар да жөніне жүре беріпті, бұлар да еліне келіп:

— Әке, мен бір қыз көрдім, соны аламын, мал беріп, алып бер! — деген соң, әкесі құда болып, малын шоқ беріп, «қалыңдық ойнай» барып, «қол ұстатар» болып, жеме-жемге келіп, қыз үстіне жігіт міне бергенде, жігіт айтыпты:

— Мен Жағалбайлы да, сен — Тама,

Мен керги берейін, сен сана.

Екеуміздің қайсымыз өлер екенбіз,

Қызығыма бір қара! — депті.

Онда қыз айтыпты:

— Басыңда бар бөркіңіз,

Әр не қылсаң, еркіңіз.

Әкем мені малға сатты,

Аптықпай—ақ кергіңіз! — депті.